قرارداد بولونیا، پیمانی برای اروپایی یکپارچه تر
سطح علمی کشورها از جمله مواردی است که تاثیر مستقیمی در پیشرفت یک جامعه دارد. بنابراین افزایش کیفیت‌آموزشی و تربیت‌دانش آموختگان کارآمد از جمله اهداف بسیاری از کشورهای دنیا است. کشورهای اروپایی نیز در تمام این‌سال‌ها در این زمینه پیش‌رو بودند و گام‌های مهمی در ارتقاءکیفیت آموزشی برداشته‌اند. یکی از این گام‌های مهم، پیمان و معاهده بولونیا است که در راستای یکسان‌سازی نظام‌آموزشی در کشورهای اروپایی، بسیار موثر عمل کرده است.
قرارداد بولونیا چیست؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، مابین کشورهای اروپایی قراردادهای بسیاری در راستای ارتقاء نظام‌آموزشی منعقد شده است که یکی از آن‌ها پیمان و معاهده بولونیا است. این قرارداد کارکرد جدیدی در راستای ارتقاءسطح علمی‌دنیا دارد و میان کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا و برخی دیگر از کشورهای اروپایی برقرار شده است.
براساس این پیمان که در سال ۱۹۹۹ میان وزراءآموزش ۲۹ کشور اروپایی در دانشگاه بولونیای ایتالیا منعقد شد، همه‌کشورهای عضو این پیمان باید در راستای نظام آموزشی یکپارچه در اروپا گام بردارند. با این کار دانشجویان می‌توانند به‌راحتی و بدون دردسرهای تطبیق‌مدرک در تمام کشورهای‌اروپایی عضو این پیمان مشغول به تحصیل شوند. البته در طول سال‌های مختلف بسیاری از کشورها نیز به قرارداد اضافه شدند. در نتیجه ی قرارداد بولونیا مقرر شد، همه ی کشورهای عضو این پیمان تا سال ۲۰۱۰ میلادی به یک نظام آموزشی واحد برسند. در ادامه می‌توانید کشورهای عضو پیمان و معاهده بولونیا را مشاهده نمایید.
بر اساس قرارداد بولونیا از آنجایی که آموزش در همه کشورهای اروپایی عضو این پیمان به یک صورت است، نخبه‌گان می‌توانند تنها به منظور استفاده از امکانات بیشتر به سایر کشورها بروند و پس از اتمام تحصیل به کشور خود بازگردند. از سوی دیگر با این قرارداد، قاره‌سبز توانست گام مهمی را در راستای نزدیک شدن به اروپایکپارچه بردارد و آموزش و اعتبار مدارک در بیشتر کشورهای اروپایی به یک سطح رسید.
از دیگر اهداف قرارداد بولونیا می‌توان به کمک در بهبود کیفیت‌علمی در کشورهای ضعیف تر اشاره کرد. بر این اساس همه کشورهای عضو این پیمان باید تا زمان مشخصی نظام‌آموزشی خود را با مفاد این قرارداد هماهنگ می‌کردند. بنابراین تغییرات مثبتی که ممکن است در حالت عادی با سرعت بسیار کمی اتفاق افتد باید در زمان محدودی به وقوع بپیوندد و همین امر توجه بیشتر این کشورها را بر امر آموزشی معطوف کرد.
در هر صورت قرارداد بولونیا فرصت مناسبی برای دانشجویان اروپایی است تا بتوانند بدون دغدغه در سایر کشورهای عضو این پیمان مشغول به ادامه تحصیل شوند و حتی در مواردی بتوانند به سادگی جذب بازار کار در کشور خود یا سایر کشورهای اروپایی شوند.
نظام آموزشی یکپارچه مطابق با قرارداد بولونیا
نام پیمان و معاهده بولونیا برگرفته از نام دانشگاه بولونیا است که این قرارداد در آن امضا شده است. دانشگاه‌بولونیا یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های دنیا می‌دانند که در شهر بولونیای ایتالیا قرار دارد و یکی از بهترین دانشگاه‌های ایتالیا و جهان محسوب می‌شود.
مدت زمان آموزش در مدارس ۱۱ سال است و از آنجایی که نظام‌آموزشی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه ۱۰ سال بود، فرصتی در اختیار آن ها قرار داده شد تا به ۱۱ سال ارتقاء پیدا کند. همچنین طبق معاهده بولونیا آموزش‌دانشگاهی باید به سه دوره کارشناسی یا لیسانس، مستر یا کارشناسی ارشد و دکتری تقسیم می‌شد..
بر اساس این طرح جابه‌جایی دانشجویان، پژوهشگران و اساتید اروپایی در قاره‌اروپا، سهولت بیش‌تری پیدا کرد و دغدغه تطبیق‌مدارک در این کشورها وجود ندارد. لازم به ذکر است ارزیابی بین‌المللی مدرک‌تحصیلی در کشورهای اروپایی توسط نظام‌اروپایی انتقال واحد درسی ECTS ( system The European credit transfer and accumulation ) صورت می‌گردد. بر همین اساس سوابق‌تحصیلی دانشجویان در این سیستم ذخیره می‌شود و در صورتی که بخواهند در سایر کشورهای اروپایی مشغول به ادامه تحصیل شوند، می‌توانند به سادگی این کار را انجام دهند. از سوی دیگر در حال حاضر در مقطع تحصیلات‌تکمیلی، بیشتر دانشگاه‌های اروپایی به زبان‌انگلیسی آموزش می‌دهند. بنابراین بدون نگرانی از یادگیری‌زبان جدید می‌توان در دانشگاه‌های اروپایی ادامه تحصیل داد.
بیشتر بخوانید: با تغییر دانشگاه و کشور چگونه معادل سازی کنیم؟
بررسی میزان موفقیت قرارداد بولونیا
همان‌طور که ذکر شد پیمان و معاهده بولونیا جهت افزایش سطح‌علمی در کشورهای اروپایی منعقد شد و اهداف والایی برای رسیدن به اروپای یکپارچه را در دستور کار خود قرار داد. با این حال باید دید این قرارداد تا چه اندازه توانسته موفق عمل کند. در ادامه موارد مهم نتایج پیمان و معاهده بولونیا را بررسی خواهیم نمود.
- در حال‌حاضر نظام‌آموزشی در بسیاری از کشورهای‌اروپایی استاندارد شده است و به واسطه آن دانشجویان می‌توانند به سادگی در سایر کشورهای دنیا مشغول به تحصیل شوند.
- زبان آموزشی در مقطع تحصیلات تکمیلی در بیشتر کشورهای اروپایی انگلیسی است و از این رو با دانستن این زبان می‌توان بدون نیاز به یادگیری زبانی دیگر، در دانشگاه‌های اروپایی مشغول به تحصیل شد.
- جذب دانشجویان‌خارجی سهولت بیش‌تری پیدا کرده است و همین امر می‌تواند بازده‌اقتصادی بسیار مناسبی برای بسیاری از کشورها داشته باشد. بر همین اساس سرمایه‌گذاری برای ارتقاء نظام‌علمی و ساخت دانشگاه‌ها با کیفیت انجام می‌شود و در مرحله بعد با جذب دانشجویان بین‌المللی این سرمایه بازده بسیار مناسبی بازمی‌گردد.
- از آنجایی که تحصیل در کشورهای پیشرفته‌دنیا ساده‌تر شده است، از این رو سطح‌علمی کشورها به طرز قابل‌قبولی افزایش پیدا کرده است.
مشکلات پیمان و معاهده بولونیا
- اما اگر بخواهیم از مشکلاتی که بر سر راه این قرارداد وجود دارد، صحبت کنیم می‌توانیم به تنش‌های بین‌المللی اشاره کنیم. تنش‌های بین‌المللی در چند سال اخیر باعث شده است جابه‌جایی دانشجویان در بسیاری از کشورها با مشکل جدی مواجه شود و همین امر عمل به قرارداد بولونیا را سخت کرده است.
- بسیاری از کشورها با وجود گذشت سال‌ها هنوز نتوانستند خود را با مفاد این قرارداد تطبیق دهند. از جمله‌این کشورها می‌توان به روسیه اشاره کرد. در روسیه هنوز هم آموزش در بیشتر دانشگاه‌ها به زبان‌روسی است و آموزش به زبان‌انگلیسی در دانشگاه‌های معدود و فقط برای دانشجویان بین‌المللی ارائه می‌شود. از سوی دیگر هنوز هم بسیاری از دانشگاه‌های این کشور به نظام‌آموزشی قدیم خود پایبند هستند و از قبول نظام‌آموزشی استاندارد، سر باز می‌زنند. از سوی دیگر تحصیل در روسیه بیشتر در مقاطع تحصیلات عالی یعنی کارشناسی‌ارشد و دکترا، رایگان است و عملا یکی از اهداف قرارداد بولونیا که امکان تحصیل رایگان در تمام مقاطع تحصیلی برای دانشجویان است، زیر سوال می‌رود.
- در هر صورت قرارداد بولونیا توانسته گام‌های بسیار مهمی در راستای ایجاد نظام‌آموزشی یکپارچه و جلوگیری از فرارمغزها را در کشورهای اروپایی به وجود آورد. با این‌حال هنوز هم بسیاری از کشورهای عضو این پیمان نتوانستند به استانداردهای قرارداد بولونیا نزدیک شوند و همین امر انتقال دانشجویان بین‌المللی را تا حدی دشوار می‌کند.
در هر حال اروپا امیدوار است بتواند در آینده ای نزدیک همه ی اهداف این قرارداد را برآورده کند.